Landschap in perspectief Landscape in perspective

In het kader van het project Life in the Woods, hebben Marres Projects en TAAK drie kunstenaars uitgenodigd een route te ontwikkelen die het mythische Limburgse landschap in al haar verschijningsvormen als thema heeft. Frank Koolen, Delphine Bedel en Ruchama Noorda gaven elk een eigen invulling aan deze opdracht. Het resultaat hiervan is te ontdekken in de weekenden gedurende de maand oktober.

De eerste route vindt plaats op zondag 6 oktober (12 -14 uur): ‘Time Travel Tour’ van Frank Koolen. Startpunt is Marres, Capucijnenstraat 98.

Moniek Wegdam

Op 11 juli heeft de kick-off plaatsgevonden van cultureel project Verhalen Verbeeld, een samenwerking tussen Camille Oostwegel ChâteauHotels & -Restaurants, Bureau Europa en Marres Projects. Dit project richt zich op de geschiedenis van landgoed WinselerHof in Landgraaf. In de maand augustus creëren kunstenaars en ontwerpers op het terrein van WinselerHof beeldende interventies die een specifieke verwijzing hebben naar de plek en die passen binnen het bestaande culturele (en landschappelijke) erfgoed. Deze vier kunstenaars en ontwerpers zijn Kim Bouvy, Hans Engelbrecht, Chris Kabel en Astrid Mingels. Tijdens een werkweek begin augustus realiseren zij hun plannen bij WinselerHof en in de week van 12 augustus worden de resultaten gepresenteerd tijdens de Cultuurtocht die Camille Oostwegel ChâteauHotels en –Restaurants organiseert. 

Op zondag 11 augustus, voorafgaand aan de daadwerkelijke Cultuurroute, kunnen belangstellenden van 12 tot 17 uur op het terrein van WinselerHof een bezoek brengen aan de aanwezige kunstenaars, die op dat moment de laatste hand aan hun werk leggen. 

Marres Projects en Bureau Europa bieden van september tot en met november 2013 een stage/onderzoeksplaats aan voor drie bachelor- of masterstudenten.

Marres Projects, Bureau Europa en Camille Oostwegel ChâteauHotels&-Restaurants, zijn een samenwerking aangegaan in de vorm van een cultureel onderzoek. Dit project met de naam Verhalen Verbeeld concentreert zich in eerste instantie op de geschiedenis van het landgoed WinselerHof in Landgraaf, een 16e-eeuwse herenboerderij die vanaf 1985 door Camille Oostwegel volledig is gerestaureerd en ingericht als hotel en restaurant.

De geschiedenis van deze plek wordt met behulp van het studentenonderzoek in kaart gebracht. De resultaten van deze onderzoeksfase vormen het uitgangspunt voor een groep kunstenaars, ontwerpers, filosofen en historici die in de diverse fasen van het project aan de slag gaan met de geschiedenis en de landschappelijke waarden van het gebouw en het omringende gebied.

Wij zoeken studenten die het interessant vinden om historisch onderzoek uit te voeren en affiniteit hebben met het onderwerp erfgoed en met de regio.

Je motivatiebrief en curriculum vitae kunnen tot 1 augustus 2013 worden opgestuurd naar Pieternel Fleskens.  

Beeld door Hans Engelbrecht

Vanaf oktober 2012 zal een groep studenten van het United World College in Maastricht betrokken zijn bij het Sphinxpark. Samen met vormgeefster Debra Solomon en haar studio Urbaniahoeve zullen ze zich buigen over stadslandbouw van het Sphinxpark.

Beeld door Tineke Kambier

Vanaf de eerste dagen dat het Sphinxpark open was heeft fotografe Tineke Kambier het park bijna dagelijks bezocht. De foto's die ze maakt vormen een uitgebreid en gedetailleerd visueel document van het Sphinxpark

Bekijk de foto's hier.

Op woensdagmiddag 19 september keek een groep kinderen samen met het IVN Maastricht door dierenogen naar het Sphinxpark tijdens hun 'Stadsnatuursafari'.

Kijk voor meer foto's hier.

Beeld door Piquenique Eletronique

De derde en laatste editie van Piquenique Electronique in het Sphinxpark was weer een groot succes. In de herfstzon genoten zo'n 500 bezoeker van jamsessies, dj's en hun picknick.

Kijk voor een fotoverslag van alle Piqueniques hier.

Beeld door Andries Hoogenraad

Zelfs nadat het afgebrand was behield het houten Maurer-paviljoen dat tot voor kort in het Sphinxpark stond nog een bepaalde schoonheid. Helaas is er niks meer van over. Maurer United Architects en Studio Stad, beide deelnemers aan het Sphinxpark project gaan de komende tijd nadenken over een nieuw (onbrandbaar) paviljoen voor het park.

Beeld door Studio Stad

Vrijdag 7 september werd de eerste paal in de grond geslagen voor het werk van Studio Stad, een nieuw project in het Sphinxpark. in hun werk 'Lost Formwork' maakt Studio Stad de geschiedenis en de toekomst van het Sphinxpark terrein zichtbaar.

Beeld door Dirk Bours

De laatste dagen van augustus was het Sphinxpark het toneel voor een openlucht filmvertoning in samenwerking met Lumière Cinema. Op 30 augustus werd de documentaire Queen of the Sun vertoond, ingeleid door het Bee Collective. Op 1 september draaide de film Microcosmos in het park, met als voorprogramma een klassiek concert van Pools-Italiaans strijkorkest Il Giardino d'Amore.

Kijk voor meer foto's hier.

Cultuur en natuur in verbinding

Marcella Pinckers (rechts op de foto)

Cultuur en natuur in verbinding

Cultuur verbinden met landschap? Dat is toch niet logisch! Wat is de meerwaarde? Het Limburgse landschap spreekt toch al voor zichzelf?

Het initiatief om een tweejarig programma rondom landschap en cultuur binnen de Provincie op te zetten kon rekenen op verbaasde reacties. Het motiveerde alleen maar meer om te bewijzen dat deze combinatie een grote meerwaarde heeft.

Het landschap biedt veel perspectieven die met cultuur uitgelicht kunnen worden. Denk aan fenomenen als de wandelaar, de landschapsarchitect, de toerist, de fotograaf. Andersom biedt cultuur het landschap veel perspectief door een vertaling te maken van de bedoeling en het nut van het landschap.

Dan hebben we het niet over initiatieven die toevallig op een bepaalde plek in het landschap plaatsvinden. Het gaat over verbinden, de rol van het landschap in de culturele boodschap en het culturele gezicht van dat specifiek stukje landschap.

Toen Marres en Bureau Europa voor het eerst bij de Provincie kwamen om gezamenlijk de verbinding tussen cultuur en landschap op te zetten, hebben we samen nagedacht hoe we dit vorm kunnen geven. Op zich al uniek om als overheid samen met twee culturele instellingen de inhoud van een project te ontwikkelen. Dat gebeurt niet zo vaak. Meestal komen hier kant-en-klare projecten binnen en geven wij ons akkoord voor de uitvoering, vooropgesteld dat het in de gestelde kaders past. 

Dit project vroeg specifieke inhoudelijke betrokkenheid en paste op dat moment niet binnen de kaders. Twee uitdagingen die ik intern moest gaan verdedigen. Dat kostte soms aardig wat moeite en overtuigingskracht. Maar ook hier bleek dat de samenwerking met inhoudelijke partners Marres en Bureau Europa die uitdaging kracht bijzette. Het partnerschap van een overheid, niet alleen als financier maar ook als inhoudelijke partner, met twee culturele instellingen heeft zijn succes zeker bewezen en ertoe geleid dat er anders wordt gekeken naar de relatie met instellingen. Een overheid kan dus echt wel anders werken en zal dat ook moeten naar de toekomst toe.

Nu, bijna drie jaar later, zien we veel meer koppelingen van cultuur met andere sectoren: cultuur&economie, cultuur&toerisme, cultuur&natuur. Is het een gevolg van de algehele crisis? Soms biedt een crisis kansen om de blik te verruimen en de meerwaarde in te zien van op het eerste gezicht onlogische verbindingen. Binnen de Provincie heeft het in ieder geval geresulteerd in de programmalijn ‘Natuurlijk cultuur’ in het nieuwe Cultuurbeleid 2013-2016. Wat mij betreft is de koppeling landschap en cultuur daarmee in ieder geval voor de komende vier jaar verzekerd.

Wanderbuch

In zijn meesterwerk Faust schreef Goethe "Waar is de weg? - Geen weg? Op naar het onbetredene...". Hij schreef dit in dezelfde tijd dat Caspar David Friedrich De wandelaar boven de nevel schilderde. Beiden zagen de wandelaar en zijn wandeling als de ontdekker van het landschap en daarmee het zelf. De wandelaar is dan ook van onschatbare waarde, aangezien hij onlosmakelijk verbonden is met de historische opvatting over het landschap.

Het onlangs gepubliceerde Wanderbuch geeft u de mogelijkheid op hedendaagse Wanderschaft te gaan. Deze wandelroute is de eerste in een rij van routes die Marres Projects in 2012 en 2013 initieert binnen de context van het project De Wandelaar, onderdeel van het meerjarige programma Landschap in Perspectief. Dit gedifferentieerde programma is een samenwerking tussen culturele instellingen,  overheden en kennisinstituten en komt voort uit de interesse voor een diversiteit aan zienswijzen op het landschap.

In het project De Wandelaar staat de cultuurhistorische achtergrond van het fenomeen ‘wandelen’ centraal en worden de sporen van historische wandelaarsposities, als de Pelgrim, de Infanterist, de Toerist en de Ambachtsreiziger onderzocht. In de route die u aan de hand van het Wanderbuch kunt lopen, treedt u in  de voetsporen van de wandelaar als ambachtsreiziger in relatie tot de bijna vergeten Duitse traditie van de Wanderschaft.

De ambachtsreizigers Birgit Bertram en Guus van Engelshoven nemen u mee door het Nederlands-Duitse grensgebied en laten u kennis maken met specifieke lokale technieken en kennis. Deze unieke verhalen komt u tegen op uw route die u ondermeer langs de Sint Catharinakapel van Oud Lemiers en het Benedictijnerklooster Mamelis leidt.

Ik wens u veel plezier op deze bijzondere reis en hoop u op deze Wanderschaft te mogen ontmoeten!

Kill Your Darlings

Je kunt alles van tevoren nog zo goed hebben uitgedacht, het samenstellen van een symposium, filmprogramma of, in dit geval, een tentoonstelling zal als elk creatief proces altijd een work-in-progress zijn. Niet alleen door voortschrijdend inzicht, maar ook door de hindernissen die er onvermijdelijk overwonnen moeten worden. Vooral als een persoon of werk onverhoopt niet beschikbaar blijkt, kost dat hoofdbrekens: is er een interessant alternatief dat tevens de rode draad intact laat die je in je hoofd gesponnen had? Hier komt vaak serendipiteit in het spel; je zoekt het een en vindt het ander, wat meestal het geheel interessanter en gelaagder maakt. Ik heb geleerd daarop te vertrouwen en doe soms ook bewust afstand van een eerste idee, zoals mij op de academie al werd verteld: niet om de mooie stukjes heenschilderen.

De Wandelaar is een ietwat heterogene tentoonstelling waarin twee lijnen samenkomen. Een landschap bestaat, afgezien van haar a-biotische geomorfologie en de sporen van hoe het wordt gebruikt, uit het frame waardoor het wordt gezien. De tentoonstelling doet een aantal plekken aan waar enkele onvermoede factoren dergelijke frames mede constitueren. Het besef van plaats wordt bijgesteld. De tweede lijn bestaat uit werken van kunstenaars die de wandelaar (en het landschap) in verschillende gedaanten doen verschijnen.

Niet in de tentoonstelling opgenomen zijn de Fossa Eugeniana, een bij het brede publiek grotendeels onbekend zeventiende-eeuws kanaal tussen Maas en Rijn in de Euregio, gegraven door de Spanjaarden om de economische almacht van de Republiek te breken. Of het Esperanto-staatje Neutraal Moresnet, dat begin 20^ste eeuw van Vaals een Vierlandenpunt maakte. Elk op zich een kunstproject waard, maar te veelomvattend binnen het bestek van deze tentoonstelling.

In het visueel weinig spectaculaire werk Higgs LHC CERN loopt Gianni Motti in een normaal,regelmatig tempo de 27 kilometer die de tunnel met daarin de beroemde deeltjesversneller lang is, daarbij op vaste afstand gevolgd door de camera. Het is een prachtige metafoor voor de tijdigheid van de mens, voor zijn beperkte fysieke vermogens tegenover zijn meest abstracte wetenschappelijke prestaties. Veel meer dan wat de mens al weet gaat nog steeds zijn waarnemings- en bevattingsvermogen te boven. Motti’s werk verbeeldt niet minder dan een hedendaags sublieme, hij neemt hier het estafettestokje over van de wandelaar uit de Romantiek. Motti bedankte voor deelname aan de tentoonstelling. Kort daarna was het Higgs-deeltje wereldnieuws. Gelukkig kan ik er op deze plaats alsnog naar verwijzen. Maar jammer blijft het.

het virtuele landschap

Hoe maak je een programma zichtbaar dat zich kenmerkt door een grote verscheidenheid aan partnerships, doelgroepen en locaties? Hoe laat je de onderlinge verbanden tussen projecten zien zonder voorbij te gaan aan hun specifieke context en doel? Op welke wijze kunnen mogelijke uitkomsten van institutionele, commerciële en overheidsvraagstukken helder worden gecommuniceerd naar een breed publiek?

Gebaseerd op zulke overwegingen werd ik enkele maanden geleden gevraagd na te denken over een concept voor de website van het meerjarige programma Landschap in Perspectief.

De uiteindelijke website weerspiegelt een bijzondere werkwijze binnen dit programma, waarbij culturele instellingen in opdracht van verschillende commerciële partijen en overheden onderzoek doen naar vraagstukken over ondermeer voedselproductie, leegstand, sociale participatie en duurzaamheid.

Net als de opzet van het programma kent de website een specifieke gelaagdheid, waarbij Marres Projects en NAiM/Bureau Europa op verzoek van de Gedeputeerde Staten van Limburg richtlijnen hebben opgesteld en verschillende deelvragen hebben gedefinieerd. Vervolgens zijn binnen deze deelprojecten nieuwe samenwerkingspartners aangetrokken om een verdere invulling te geven aan de verschillende vraagstukken, die elk een eigen agenda en focus kennen.

Om uitdrukking te geven aan de onderlinge verbondenheid van de deelprojecten van Landschap en Perspectief is gekozen de afzonderlijke activiteiten en nieuwsitems op de hoofdpagina van de website te laten samenkomen. Tevens is een blog geïntroduceerd, waar per keer het perspectief van een van de vele betrokkenen binnen het programma aan de orde zal komen. Dit kan het verhaal zijn van een masterstudent van de Design Academy Eindhoven die een nieuwe visie op een bepaald gebied in Valkenburg heeft ontwikkeld, of de beleving van een vrijwilliger die helpt in de Proeftuin van het Sphinxpark, of de ervaringen van een bezoeker van één van de tentoonstellingen of symposia die plaatsvinden binnen het langlopende programma. Op deze wijze wordt inzicht gegeven in de grote verscheidenheid aan posities en perspectieven binnen het project Landschap in Perspectief.